Deflasyon Nedir? Neden Kötüdür? Olursa Ne Olur?

Deflasyon, Enflasyonun tersi olarak, fiyat yükselişini durdurmak, yavaşlatmak veya eğilim karşısında fiyatları azaltmak için ülke içerisindeki sürekli artış gösteren fiyatları düşürmeyi amaçlayan ekonomi siyasetine denir. Paradarlılığı yani deflasyon gerçekleştiğinde, üretim ve istihdam olumsuz etkilenirken para deflasyonu, malî deflasyon veya kredi deflasyonunu da ortaya çıkarabilir.

Deflasyon Ne Demek?

Paradarlılığı olarak bilinen Deflasyon, bir ülkenin ekonomisindeki para ve kredi arzıyla ilişkili olan mal ve hizmetlerin fiyatlarında düşüş olması için uygulanan bir siyasi manevra demektir. Enflasyon terimiyle zıt olarak kullanılan Deflasyon, Enflasyonun etkisini kırmak ve hızlı fiyat artışlarını engellemek amacıyla uygun koşullar oluştuğunda uygulanır.

Göreceli olarak fiyatları değiştirmeyen bu terim, sermaye; emek, mal ve hizmetlerin nominal maliyetlerine ulaşmasına neden olur. Tüketicilere fayda sağlarken üreticilere ve şirketlere doğrudan zarar verdiği için iktisaden kullanılmaktan kaçınılır. Çünkü tüketiciler zaman içinde aynı gelire sahipken daha fazla mal ve hizmet satın alabilirler.

Ancak, herkes daha düşük fiyatlardan kazanmaz ve ekonomistler, özellikle finansal konularda, ekonominin çeşitli sektörlerinde düşen fiyatların sonuçları konusunda endişe duyarlar. Özellikle, borçlarını ödünç aldıkları paradan daha değerli bir parayla ödemek zorunda kalabilirler. Fiyatların yükselmesi ihtimaline yatırım yapan veya spekülasyon yapan finansal piyasa katılımcılar zarar görür.

Ülkede Deflasyon Neden Olur?

Ülke de deflasyon taleplerin yetersiz veya arzın fazla olmasıyla birlikte olumsuz ekonomik koşulların oluşmasıyla olur. Küresel salgın, deprem veya askeri müdahale gibi piyasa beklentisinin üzerinde gerçekleşen olaylar, mal veya hizmetlere talebin düşmesine neden olur.

Ekonominin geleceğine dair duyulan derin endişeler, insanların daha az harcama yapmasına ve dolayısıyla halkın yüksek tasarruf tarafına geçerek ürün veya fiyatların arz/talep dengesini değiştirmesiyle ortaya çıkar.

Ayrıca, bazı şirket ve kurumlarda istemeden deflasyon gerçekleşmesine neden olabilir. Bir ürünün çok fazla üretilmesi, üretim maliyetinin düşmesine ve ürünün arzına neden olabilir. Teknolojik gelişmelerle birlikte çok fazla üretilen ürünler, rekabetle mücadele edemeyip fiyatları aşağıda çekebilir.

Deflasyon Nedenleri Nelerdir?

Bir ülkede paradarlılığına basitçe arz ve talep dengesinin bozulması neden olur ancak bazen istemeden bazen de bilinçli bir şekilde devlet stratejisi olarak tercih edilir. Ancak, arz ve talep dengesinin bozulması, ülke ekonomisine doğrudan zarar verdiği için deflasyondan fayda sağlamak oldukça zordur. Bu yüzden, tarihi süreç içerisinde, pek çok devlet veya hükümet yetkilileri deflasyondan kaçınmayı uygun görmüştür.

Fransız ekonomist Charles Rist’e göre Deflasyona neden olan 3 etken.

• Banknotların değeriyle oynayarak tedavülden çekip imha edilir.
• Kamu harcamaları kısılırken vergiler artırılır ve bütçe fazlalığı istenir.
• Açık piyasa siyasetinin ve kredilerin sıkı bir şekilde denetlenmesiyle banka mevduatlarını artırmaya zorlanır.

Ristê göre deflasyon, para deflasyonu; malî deflasyon ve kredi deflasyonu olarak 3 başlıkta toplanabilir. Her üçünün de deflasyona neden olduğu gibi ayrıca deflasyonun türü olarak da ifade edilebilir.

3 Deflasyon Türü

Charles Rist’e göre deflasyon 3 nedenden ortaya çıkar ve farklı alanlarda gerçekleştiği için 3 türü bulunur. Para politikası, malî politika ve kredi politikası olarak gerçekleşen bu paradarlılığı, genel çerçevede fiyatların sürekli olarak düşmesine neden olur. Arz ve talep dengesini bozar ve böylece tüm iktisadi koşulların bozulmasına neden olur.

Ancak, unutulmamalıdır ki, deflasyon ürünlerin fiyatını düşürdüğü için tüketicilerin yararına olurken üreticilerin zarar etmesine ve dolayısıyla ürünlerin satılmamasına neden olabilir.

Charles Rist The Economic Journal dergisinde kaleme aldığı “La Dêflation en Pratique” makalesine göre deflasyon kavramını 3 türe ayırır.

Para Deflasyonu

Para deflasyonu, banknotları tedavülden çekip imha etmek, kullanımdaki banknotların toplanarak yok edilmesi anlamına gelir. Uygulanması halinde piyasa dolaşan para miktarı azalır ancak enflasyonun etkisinin kırılması için tercih edilebilir. Tarihi süreç içerisinde Belçika ve Almanya iktisadi hayatında birer kez denenmiştir.

Örneğin, Ekim 1944’te Belçika, banknotları tedavülden çekerek ve bankadaki hesapları dondurarak böyle bir işlem gerçekleştirmiştir. Aynı şekilde, Haziran 1948’de Almanya’da bulunan işgal kuvvetleri, ödeme araçlarının yüzde doksanını geçersiz kılarak bu banknotların büyük bir bölümünün değerini düşürmüş ve Alman Markı’nı Reichsmark’a oranla daha düşük bir değere çevirerek dolaşımdaki para miktarını azaltmışlardır. Bu tür önlemler, genellikle enflasyonu kontrol etmek, para biriminin değerini korumak veya ekonomik istikrarı sağlamak amacıyla alınabilir.

Malî Deflasyonu

Devlet, bankaların kendi çıkarları doğrultusunda ürettikleri ödeme araçlarını dengelemek için müdahale ettiğinde, bu durum malî deflasyon adı verilen bir ekonomik politika biçiminin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu tür bir politika, ekonomideki genel fiyat seviyelerinin düşmesine yol açabilir.

Kamu harcamalarının kısıtlanması veya vergilerin artırılması gibi önlemlere dayanan bütçe fazlalığı siyaseti de malî deflasyonun bir türü olarak kabul edilebilir. Bu fazlalıklar genellikle ya kullanılmaz veya kamu borçlarının ödenmesine harcanır. Bu tür bir yaklaşım, ekonomide talebin düşmesine ve tüketimin azalmasına neden olabilir, çünkü halkın elinde daha az para olduğu için harcama eğilimi düşebilir. Sonuç olarak, talep azaldıkça üretim ve istihdam da azalabilir.

Kredi Deflasyonu

Merkez bankaları, bankalardan borç alırken uygulanan faiz oranlarını artırarak veya iskonto sınırını yükselterek kredi almanın maliyetini artırabilir. Bu durum, kredi talebini azaltarak kredi deflasyonuna yol açabilir.

Bankaların rezerv gereksinimlerini artırabilir veya bankaları daha fazla mevduat toplamaya teşvik edebilir. Bu da bankaların daha fazla kredi vermesini zorlaştırabilir. Ayrıca, açık piyasa işlemleri yoluyla hazine bonosu veya tahvillerini alarak para arzını azaltabilir. Bu, piyasada likiditenin azalmasına ve krediye olan talebin düşmesine neden olabilir.

Deflasyon Sonuçları Nelerdir?

Forbes dergisinde yayınlanan “What is Deflation” makalesine göre, deflasyon temelde üretilen ürünlere taleplerin azalması veya arzda büyüme nedeniyle ortaya çıkar. Bir ülkede deflasyon gerçekleştiğinde tüketici sınıfına fayda sağlayabildiği gibi üretici sınıfı iktisadi açıdan zor dönemler yaşatabilir. Ayrıca deflasyon her zaman tüketici sınıfına da fayda sağlamaz ve pek çok ihtiyacın ülke içerisinde karşılanamamasına neden olabilir.

Herhangi bir ülkede gerçekleşen deflasyon sonuçları nelerdir?

• Hammadde ve işgücü gibi faktörleri doğrudan etkileyerek refah seviyesini düşürür.
• Ülkede işsizlik ve istihdam sorunu yaratır.
• Maaşları ve tüketimi düşürür.
• Alıcıları kârlı çıkarırken borçluları büyük zarara sokar.
• Kârları azalttığı için fiyatları düşürür.
• Üretim dengesini bozduğu için tüketim tarafını olumsuz etkiler.

Tanım itibariyle pozitif bir algı yaratan deflasyon, bir ülkenin iktisadi tarafını çökertebilir. Ülkeler ve pazarlar için kabus olan deflasyon, eksi enflasyon olarak, pek çok ürünün fiyatının azalmasına neden olur.

Deflasyon Neden Kötüdür?

Ekonomik terimlerin arasında yer alan “deflasyon”, birçok kişi için düşen fiyatlar olarak algılansa da, gerçekte ekonomik sağlığı tehdit eden bir durumdur. Deflasyon, genel fiyat seviyelerinin düşmesi anlamına gelir ve bu, ekonominin dengesini sarsabilir.

Deflasyon dönemlerinde, gelirler ve fiyatlar düşerken, bireyler, işletmeler ve hükümetler hâlâ nominal olarak aynı miktarda borç ödemek durumundadır. Bu, borç yükünün artmasına yol açar. Örneğin, bir ev kredisi alan bir kişi için, düşen maaşlar ve ev fiyatları, borç geri ödemesini daha zor hâle getirebilir. Bu durum, ekonomide genel bir finansal sıkışmayı tetikleyebilir.

Tüketiciler gelecekte daha düşük fiyatlar bekledikleri için harcamalarını erteleyebilirler. Bu, talep eksikliğine ve üretimin azalmasına yol açar. İşletmeler, talep düşüklüğü nedeniyle üretimi kısar ve işçi çıkarmaya başlayabilir. Sonuç olarak, işsizlik artar ve bu da gelir düşüklüğüne neden olabilir.

Deflasyon Yararları ve Zararları Nelerdir?

Deflasyon, birtakım yararlılıkları içerisinde barındırsa da devletler ve pazarlar için olumsuz koşulların oluşmasına neden olur.

Deflasyonun yararları.

1. Tüketici Alım Gücünü Artırır: Hafif deflasyon dönemleri, tüketicilere daha fazla alım gücü sağlayabilir. Düşen fiyatlar, aynı miktarda para ile daha fazla mal ve hizmet satın alabilmeyi mümkün kılar.
2. Faiz Oranlarının Etkisi Kırar: Deflasyon dönemlerinde merkez bankaları, faiz oranlarını düşük tutarak ekonomiyi canlandırmaya çalışabilir. Bu da borçlanma maliyetini düşürerek yatırım ve tüketimi teşvik edebilir.
3. Maliyetleri Düşürür: Üretim maliyetlerinin düşmesi, işletmelerin kar marjlarını artırabilir. Bu da rekabeti artırabilir ve ürün fiyatlarını aşağı çekebilir.

Deflasyonun zararları.

1. Borç Yükünü Artırır: Deflasyon dönemlerinde nominal gelirler ve fiyatlar düşerken, borçlar nominal olarak aynı kalır. Bu, borç yükünün artmasına neden olabilir.
2. Tüketici Harcamalarını Düşürür: Tüketiciler, gelecekte daha düşük fiyatlar bekledikleri için harcamalarını erteleyebilirler. Bu da talep eksikliğine ve üretimin azalmasına yol açabilir.
3. İşsizliği Artırır: Azalan talep nedeniyle işletmeler üretimi kısar ve işçi çıkarmaya başlayabilir. İşsizlik arttıkça gelir düşer, tüketici harcamaları azalır ve ekonomi durgunluğa girebilir.
4. Yatırımları azaltır: Deflasyon dönemlerinde yatırımcılar gelecekteki değer kayıplarını endişe ederek yatırım yapmaktan kaçınabilirler. Bu, ekonominin büyüme potansiyelini sınırlayabilir.

Deflasyonun yararları ve zararları birbirinden farklıdır ve ekonomik duruma göre değişebilir. Hafif deflasyon dönemleri tüketiciler için bazı avantajlar sağlayabilirken, sürekli veya derinlemesine deflasyon ciddi ekonomik sorunlara neden olabilir. Ekonomi politika yapıcıları, deflasyon riskine karşı dikkatli olmalı ve ekonominin dengesini korumak için uygun önlemleri almalıdır.

Deflasyon Olursa Ne Olur?

Deflasyonun etkileri, her bir etkisi ayrı ayrı göz önünde bulundurularak değerlendirilir. Refahın azalması, alım gücünün düşmesi şeklinde ortaya çıkar. Alım gücü düşen toplumlarda, talep ve bu nedenle üretim azalır. Bir toplumun ekonomisinin oluşabilmesi için ham madde ve iş gücü gibi unsurlar yeterli değildir, aynı zamanda üretim de gerçekleştirilmelidir. Kişi başına düşen millî gelir, refah seviyesini belirleme konusunda en yaygın kullanılan ölçüdür.

Bu ekonomik sürecin toplumsal sonuçlarından biri de işsizlik olarak ortaya çıkar. Üretimin azalmasıyla birlikte ekonomik sistemlerde istihdam fazlaları oluşur ve denge bozulur. Dengeyi sağlamak amacıyla işten çıkarmalar başlar ve işsizlik oranı artar. Bunun yanı sıra, bu dönemde dolaşımdaki para miktarının azalması, çalışan ücretlerinin düşmesine yol açar. Tüketim de buna paralel olarak azalır, bu da alım gücünün düşmesinin bir sonucudur.

Sonuç olarak, Deflasyon Nedir içeriğimizde paradarlılığı olarak ifade edilen eksi enflasyondan bahsedildi.