Arbitraj Nedir? Nasıl Yapılır? Vergisi Nedir?

Arbitraj Nedir ve Arbitraj Nasıl Yapılır içeriğimizde, Arbitraj olarak bilinen hisse senedi al-sat ticaretini ve piyasalar arasında oluşan dengesizlikten fayda sağlama durumunu ele alacağız. Döviz veya değerli madenler üzerinde fiyat farklılıkları, ticaret içerisinde kâr veya zarar kavramlarının oluşmasına neden olmaktadır. 

Fiyat değişimlerini Arbitraj ile risksiz kâr elde etme amacıyla kullanabileceğinizi biliyor muydunuz?

Arbitraj Nedir?

Arbitraj, piyasa katılımcısının küçük risklerle veya risksiz olarak piyasalar arasındaki fiyat farklılıklarından yararlanarak döviz, hisse senedi veya kıymetli madenleri alım ya da satım işlemi yaptığı ticarete denir. Al-sat ticareti içerisinde döviz, hisse senedi veya değerli madenlerin düşük fiyatla işlem gördüğü borsadan alarak daha yüksek işlem gördüğü borsalarda satmayı amaçlar.

Böylece piyasa katılımcılarının düşük fiyatla aldığı yatırım aracından yüksek kârları daha düşük risk oranlarıyla elde etmesini hedefler. Temelde Arbitraj risksiz bir yatırım aracı olsa da, fiyat farklılıklarını tespit etmek ve buna göre pozisyon almak oldukça zordur. Bu nedenle pek çok aracı kurum uygulama ve algoritma geliştirerek fiyat farklılıklarını çekmeye çalışmaktadır.

Arbitraj Vergisi Nedir?

Arbitraj yapmak için vergi yoktur ve Arbitraj vergisi lehe alınan paralar kapsamında değerlendirilerek 6802 sayılı Kanunun 29 uncu maddesinin (p) bendi uyarınca BSMV’den istisna almıştır. Faaliyetler, söz konusu kanunun ilgili maddesinde belirlendiği üzere Arbitraj vergisi için muaf tutulmuştur.

Dolayısıyla arbitraj için belirlenmiş bir vergi veya cezai işlem bulunmamaktadır. Arbitraj yapmak herhangi bir menkul kıymetin, dövizin veya malın eş zamanlı olarak bir piyasadan alınıp diğer bir piyasada satılması anlamına geldiği için lehe alınan paralar kapsamında değerlendirilir. Aynı kıymetlerin birbiri ile değiştirilmesi sonucu risksiz bir şekilde gelir elde edilmesi olduğu için faaliyetlerde istisna bulunmaktadır. İlgili yasada belirlenen istisnalarda vergi ödenmesi söz konusu değildir.

Arbitraj Türleri Nelerdir?

Eş zamanlı olarak yapılan Arbitraj veya hisse senedi ticareti, yapılan işleme göre üç farklı türe ayrılır. Kur farklılıkları, döviz üzerinde değişimler veya üç farklı para birimine denge unsuru olarak farklı bir para biriminin kullanılmasıyla üç farklı şekilde yapılan Arbitraj, temelde yatırımcısına risksiz kâr payı getirmeyi amaçlar. 

Arbitraj genel olarak Perakende Arbitrajı, Risk Arbitrajı, Dönüştürülebilir Arbitraj, Birleşme Arbitrajı, Temettü Arbitrajı ve Vadeli Tahkim olmak üzere kendi içerisinde de türlere ayrılmaktadır.

Arbitraj işlemlerini özelde üçe ayrılan türleri.

Döviz Arbitrajı

Döviz Arbitrajı, döviz üzerinde eş zamanlı olarak bir piyasadan alınıp diğer piyasada birbiriyle değiştirilerek kâr payıyla satılmasını ifade eder. Piyasalar arasındaki fiyat farklarının azalmasına neden olan bu işlemler, aynı zamanda piyasa katılımcısına da düşük risk oranlarıyla kâr getirmektedir.

Çapraz Kur Farklılıklarına Bağlı Arbitraj

Çapraz kur farklılıklarına bağlı Arbitraj diğer adıyla dolaysız Arbitraj, iki piyasa üzerindeki menkul kıymetler üzerinde alım ve satım işlemlerinin yapılmasını kapsar. İki piyasa üzerinde menkul kıymetlerin fiyatları karşılaştırılır. Eş zamanlı olarak düşük fiyattan alınır ve diğer borsada yüksek fiyattan satılması amaçlanır. 

Üç Uçlu Arbitraj

Üç uçlu Arbitraj veya diğer adıyla dolaylı Arbitraj, diğer Arbitraj türlerinden farklı olarak, en az üç farklı piyasa üzerinde yapılabilmektedir. İşlemlerde en az üç farklı menkul kıymete sahip olmak gereklidir. Böylece iki farklı piyasada elde edilen menkul kıymetin, üçüncü piyasada yer alan menkul kıymete denge olması beklenmektedir. Dengenin oluşmaması halinde piyasa katılımcısının kâr elde etme oranı artar ancak denge olursa da risksiz bir şekilde menkul kıymetlerin yer değiştirilmesi sağlanır.

Arbitraj Nasıl Yapılır?

Arbitraj, en az iki farklı piyasa bulunan varlıklar arasındaki fiyat farklarından yararlanarak risksiz bir şekilde kıymetlerin birbiriyle değiştirilmesi sayesinde elde edilen kâr payı ile yapılır. İki farklı piyasa da belirlenen menkul kıymetlerin fiyat farklılıkları, piyasa katılımcısının takip ve analizi sayesinde değiştirilerek kâr alınması amaçlanır.

Arbitraj yapmak için en az iki farklı piyasada eş zamanlı olarak Arbitraj fon, menkul kıymet, tahvil, para, hisse senedi ve kıymetli maden gibi yatırım araçlarının kullanılması gereklidir. Her piyasanın kendi içerisinde bir işleyişi ve fiyat farklılıkları bulunmaktadır. Arbitraj yapabilmek için piyasa içerisindeki fiyatların takip edilerek düşük fiyattan işlem gören borsadan alınarak yüksek fiyattan işlem gören borsada birbiriyle değiştirilmesi sağlanır.

Piyasalar arasında oluşan dengesizlikler, fiyat farkını oluşturduğu için piyasa katılımcılarının kâr payı alma fırsatını doğurmaktadır. Pozitif anlamda oluşan fiyat farkının görülebilmesi için anlamlı analiz ve grafiklere ihtiyaç duyulmaktadır.

Arbitraj Yapmak Yasal Mı?

Arbitraj yapmak, yasa dışı müdahalelere ihtiyaç duymadan gerçekleştirilebilecek bir finansal faaliyet olduğu için yasaldır. Bu nedenle, bu tür işlemler genellikle yasa dışı olarak kabul edilmez. İşlemlerin temelinde sadece beklenti vardır ve yatırımcılar, piyasa koşullarını kendi lehlerine çevirme fırsatını ararlar. Arbitraj işlemleri, yatırımcıların fiyat farklılıklarından yararlanarak kazanç elde etmeye çalıştığı bir stratejidir ve bu işlemi gerçekleştiren yatırımcılar, genellikle piyasa manipülasyonu yapmazlar, bu da işlemin yasal olduğunu destekler.

Ancak yasal olmasına rağmen, bu tür işlemlerin sıklıkla gerçekleştirilmesi, piyasa koşullarının belirli bir sorunu veya dengesizliği işaret edebilir. Arbitraj işlemleri, uluslararası piyasalarda kabul edilen tek fiyat kuralının dışına çıkılmasına yol açabilir, bu da piyasa efisienliği açısından bir sorun olarak görülebilir.

Finansal teknolojilerin hızla gelişmesi ve piyasa izleme sistemlerinin geliştirilmesi, bu tür arbitraj işlemlerinin olumsuz etkilerini minimize etmeye yardımcı olmuştur. Bu teknolojiler sayesinde fiyat farklılıkları daha hızlı algılanabilir ve işlem yapma fırsatları daha hızlı yakalanabilir.