VİOP (Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası) Nedir?

VİOP, Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası teriminin borsadaki kısaltması olarak hisse senedi; döviz, emtia, kıymetli madenler veya endeks gibi ürüne dayalı sözleşmelere denir. Borsada ürüne dayalı ticari sözleşmeler, erken yatırımlarla piyasa katılımcısının geleceğe yönelik işlem yapmasına ve fiyat değişimi risklerinden korunması sağlanmaya çalışılır. Güvenle alım veya satıma yardımcı olan VİOP ile piyasa katılımcıları, daha az sermaye ile daha büyük hacimli işlemler yaparak elektronik ortamda kaldıraçlı işlemler yapar.

VİOP Nedir Örnek?

VİOP Borsa İstanbul bünyesinde Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası kapsamında ürüne dayalı sözleşmelerle alım satımın gerçekleştiği piyasanın kısa adına denir ve VİOP örnekleri BIST 30 endeks, vadeli dolar sözleşmesi, alım opsiyonu ve satım opsiyonu olmak üzere 4’e ayrılır.

VİOP içerisinde yapılan işlemlere göre örnekleri.

Vadeli İşlem BIST 30 Endeks Örneği

Vadeli işlemlerde BIST 30 endeksine göre bir başlangıç teminatı belirlenir. Bu teminata göre alım yapan piyasa katılımcısı, alım miktarına göre başlangıç teminatı yatırır. Minimum 5 adet olmak üzere BIST 30 endeksinde listelenen bu vadeli işlemler, alış ve satış üzerinden piyasa katılımcısına belirli miktarda kâr payı dağıtır.

Vadeli İşlem Dolar Sözleşmesi Örneği

Vadeli işlemler içerisinde dolar sözleşmesi, 1 dolar karşılığında işlem yapmaya başlar ve VİOP içerisinde 1 doların kendi değeri vardır. Bu değere göre alım yapan piyasa katılımcısı, sözleşme büyüklüğü ölçüsünde alış ve satış faaliyetlerinde bulunur. İlk işlem için satış ve sonraki işlem için alış fiyatlarındaki farklardan dolayı, piyasa katılımcısının kâr veya zarar oranı oraya çıkar.

Dolar sözleşmesinde alım veya satım yapabilmek için kontrat bazında başlangıç teminatı yatırması gerektiği unutulmamalıdır.

Alım Opsiyonu Örneği

VİOP içerisinde alım opsiyonu hisse senetleri üzerinde en fazla tercih edilen yatırım türlerinden bir tanesi olmakla birlikte düşük fiyatlardan kâr etme mantığına dayanır. Yatırımcı, düşük fiyat olarak gördüğü hisseyi satın alarak fiyatlarının yükselmesini bekler ve sözleşme büyüklüğünce bir kontrat imzalar. İşlem tarihi ve vade sonu arasındaki senedin piyasa değerindeki artış, prim olarak döner.

Satım Opsiyonu Örneği

Satım opsiyonunda ise hisse senedinin fiyatlarının düşeceğini öngören yatırımcı, belirli bir fiyatı opsiyon olarak belirleyerek opsiyon satıcısından hisseyi alır. İstediği değeri gördükten sonra maksimum ödediği prim miktarı kadar zarar görebilir. Ancak değeri düşerse elinde bulundurduğu değerden opsiyon satıcılarına vererek kârı prim olarak alabilir.

VİOP Ne İşe Yarar?

Borsa piyasasında Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası olarak bilinen VİOP, piyasa katılımcısını ani yükseliş ve düşüşten korur, spekülasyonlarda daha az zarar görmesini sağlar ve güvenle yatırım yapmasına yarar. Fiyat dalgalanmalarından korunma (Hedge), ürüne dayalı sözleşmelerle sağlanır ve kontrat çerçevesinde görebileceği kâr ve zarar teminat altına alınır.

VİOP işlemler ne işe yarar?

• VİOP, yatırımcılarına fiyat dalgalanmalarından daha az etkilenme imkanı sunar.
• VİOP piyasa katılımcılarına fiyat dalgalanmaları karşısında spekülatif yatırım fırsatı sağlar.

Borsada fiyat dalgalanmalarından etkilenmemek ve bunu bir sistemin güvenli bir şekilde sunması çok önemlidir. Çünkü borsanın doğasında düzenleme ve uygulamalar vardır. Vadeli işlem sözleşmeleri, yatırımcısını koruduğu gibi likidite sağlama, arbitraj fırsatlarını değerlendirme ve portföy çeşitlendirmesi gibi fırsatlar da sunar.

VİOP Yatırımı Nasıl Yapılır?

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP) yatırımları, borsa üyeliği bulunan aracı kurumlar ve bankalar aracılığıyla VİOP üyeliği olan bir kurumda yatırım hesabı ile yapılır. Piyasa katılımcısının yatırım hesabına gerekli teminatı yatırması ve alım-satım kararlarını ilgili aracı kurumlar aracılığıyla iletmesi gereklidir. Şartları sağlayan bireysel, kurumsal ve yabancı yatırımcılar, VİOP’ta işlem yapabilirler.

VİOP içerisinde yatırım nasıl yapılır?

• VİOP üyeliği bulunan bir kurumda banka hesabı açılır ve yatırım hesabı oluşturulur.
• SPK tarafından ilan edilen risk bildirim formu imzalanır.
• Risk toleransına göre alım veya satım kararları verilir.
• İşlem emirleri, işlem yapılan kuruma bildirilerek VİOP içerisinde yatırım yapılır.

VİOP yatırımı, borsa üyeleri olan aracı kurumlar ve bankalar vasıtasıyla gerçekleştirilir. Bu piyasada yatırım yapmak isteyenler, öncelikle VİOP üyeliği olan bir aracı kurum veya bankada yatırım hesabı açmalı, belirlenen teminatı yatırmalı ve alım-satım kararlarını bu aracılar aracılığıyla iletmelidir

VİOP Avantajları Nelerdir?

VİOP finansal varlıkların gelecekteki fiyatlarını belirlemek ve bu fiyat değişikliklerinden faydalanmak amacıyla vadeli işlem sözleşmeleri ve opsiyon sözleşmeleri üzerinde işlem yapılan bir türev piyasadır. Yatırımcılara, belirli bir tarihte belirli bir fiyat üzerinden bir varlık alım veya satım hakkı veren bu sözleşmelerin alım-satımının yapıldığı bir piyasadır. VİOP, yatırımcılara riskten korunma, spekülasyon yapma ve portföy çeşitlendirmesi gibi farklı amaçlarla kullanma fırsatı sunar.

VİOP içerisinde yatırımcıların avantajları nelerdir?

• Yatırımcılarına riskten korunma imkanı sağlar.
• Kaldıraç kullanımı sayesinde daha az sermaye ile yüksek hacimli işlemler sağlar.
• Hisse senetleri, endeksler, emtialar, dövizler gibi çeşitli varlık sınıfları bulunur.
• Yüksek likidite ile yeterli miktarda alıcı ve satıcı barındırır.
• Fiyat dalgalanmalarında yatırımcısına fırsatlar sunar.
• Düzenleme ve güvenlik sayesinde teminat yönetimi sağlanır.

Bu avantajlarla birlikte VİOP’un bir yatırım aracı olduğu unutulmamalıdır ve birtakım risklerinin olduğu hatırlanmalıdır.

VİOP Riskleri Nelerdir?

Sözleşmeler ve kontratlar ile garanti altına alınan VİOP yatırımları, aynı zamanda birer risk olarak yatırımcının karşısına çıkabilir. Fiyatlar, piyasa koşullarına, arz-talep dengesine ve diğer faktörlere bağlı olarak dalgalanabilir, bu da yatırımcılar için risk oluşturabilir. Bazı dönemlerde fiyat dalgalanmaları, yatırım fırsatı olarak görülse de bazı dönemlerde büyük zararlara yol açabilir.

Ayrıca, kaldıraçlı işlemler, yatırım teminatını hızlıca tüketebilir ve yatırımcıda büyük zararlara yol açabilir. VİOP içerisinde bazı yatırım araçlarında veya belirli dönemlerde likidite düşük olabilir, bu da yatırımcıların işlemlerini istedikleri fiyattan gerçekleştirmekte zorlanabileceği anlamına gelir. Bununla birlikte ekonomik, siyasi, jeopolitik ve diğer faktörler nedeniyle dalgalanmalar ve fiyat düşüşleri yaşanabilir.

VİOP’ta işlem yaptığınız tarafın taahhütlerini yerine getirmemesi riski bulunur. Bu risk, karşı tarafın iflas etmesi veya ödeme yapmaması durumunda ortaya çıkabilir.

VİOP Teminat Oranları Nedir?

VİOP, yatırımcılara finansal piyasalarda farklı bir yol sunar ve çeşitli avantajlar sunar. Ancak işlem yapmaya başlamadan önce, teminat konusunu iyi anlamanız önemlidir. Teminat, VİOP’ta işlem yapabilmek için gerekli olan başlangıç maliyeti veya güvence anlamına gelir.

VİOP Teminat Oranları, başlangıç teminatı (giriş teminatı) ve sürdürme teminatı (marjin) olmak üzere iki farklı oran olarak piyasa katılımcısına sunulur. Başlangıç teminatı, bir pozisyon açarken ödemeniz gereken başlangıç teminat miktarını ifade eder. Sürdürme teminatı ise pozisyonun açık kalabilmesi için gereken minimum teminat miktarını ifade eder. Başlangıç teminatını ödemezseniz pozisyon açamazsınız, sürdürme teminatını korumazsanız pozisyonunuzu sürdüremezsiniz.

VİOP içerisinde teminat oranı ve tutarı, çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bu faktörler arasında işlem yapmak istediğiniz enstrümanın büyüklüğü, piyasa volatilitesi, kullanılan kaldıraç oranı ve aracı kurumun politikaları yer alır. Her enstrümanın farklı bir teminat gereksinimi olabilir, bu nedenle işlem yapmadan önce teminat miktarını dikkatle hesaplamak önemlidir.

VİOP Akşam Seansı Nedir?

VİOP Akşam Seansı, işlem saatlerinin uluslararası piyasalar ile aynı anda açık olması ve işlem yapılabilmesi için piyasa katılımcılarının daha esnek risk yönetimi yapmasını sağlayan müzayede esaslı yatırıma denir. Akşam seanslarında, bir sonraki gün gerçekleştirilecek işlemler ile beraber takaslar, BIST 30; BIST Banka, BIST Sinai, BIST Likit Banka  ve BIST Banka Dışı Likit10 işlemleri kullanılır.

VİOP işlemlerde akşam seansı, Türkiye saati ile birinci seans 09:30-18:15 ve ikinci seans 19:00-23:00 olmak üzere iki farklı saat diliminde yapılır. Akşam seansında işlem yapılabilmesi için normal seansta girilen bir emir olması gereklidir. Ayrıca bu emrin akşam seansında geçerli olması sağlanması ve emir girişinde belirtilmesi gereklidir.